تابلو برق صنعتی

تابلو برق صنعتی، محفظه‌ای است که تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی مختلف مانند کلیدها، فیوزها، کنتاکتورها، رله‌ها، ترمینال‌ها و تجهیزات اندازه‌گیری را در خود جای می‌دهد. وظیفه اصلی آن، کنترل و حفاظت از مدارهای الکتریکی و دستگاه‌های صنعتی است.
به عبارت دیگر، تابلو برق صنعتی نقش قلب تپنده یک سیستم الکتریکی را ایفا می‌کند و وظایفی نظیر توزیع برق، حفاظت در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه، کنترل موتورها و سایر تجهیزات را بر عهده دارد. این تابلوها معمولاً از جنس فلز یا پلاستیک مقاوم ساخته شده و به گونه‌ای طراحی می‌شوند که دسترسی به تجهیزات داخلی برای تعمیر و نگهداری آسان باشد.
 انتخاب نوع تابلو برق مناسب به عوامل مختلفی مانند میزان جریان، ولتاژ، نوع تجهیزات و شرایط محیطی بستگی دارد.

انواع تابلو برق صنعتی

تابلوهای برق صنعتی را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته‌بندی کرد. در اینجا به چند دسته بندی رایج اشاره می‌کنم:

• بر اساس کاربرد

1. تابلوهای توزیع (Distribution Boards) : این تابلوها، برق را از منبع اصلی (مانند ترانسفورماتور) دریافت و بین مدارهای مختلف توزیع می‌کنند.
2. تابلوهای کنترل موتور (Motor Control Centers – MCC) : برای کنترل و حفاظت از موتورهای الکتریکی استفاده می‌شوند.
3. تابلوهای اصلاح ضریب توان (Power Factor Correction – PFC): برای بهبود ضریب توان شبکه و کاهش تلفات برق استفاده می‌شوند.
4. تابلوهای اتوماتیک (Automation Panels): برای کنترل خودکار فرآیندهای صنعتی با استفاده از PLC و سایر تجهیزات اتوماسیون استفاده می‌شوند.

• بر اساس ولتاژ

1. تابلوهای فشار ضعیف (Low Voltage – LV): برای ولتاژهای کمتر از 1000 ولت استفاده می‌شوند.
2. تابلوهای فشار متوسط (Medium Voltage – MV): برای ولتاژهای بین 1 کیلوولت تا 36 کیلوولت استفاده می‌شوند.
3. تابلوهای فشار قوی (High Voltage – HV): برای ولتاژهای بالاتر از 36 کیلوولت استفاده می‌شوند.

• بر اساس ساختار

1. تابلوهای دیواری (Wall-mounted): بر روی دیوار نصب می‌شوند.
2. تابلوهای ایستاده (Floor-standing): بر روی زمین قرار می‌گیرند.
3. تابلوهای کشویی (Withdrawable): تجهیزات داخلی به صورت کشویی داخل تابلو قرار می‌گیرند که امکان تعویض و تعمیر آسان‌تر را فراهم می‌کند.

• بر اساس سطح حفاظت

1. تابلوهای داخلی (Indoor): برای نصب در محیط‌های داخلی ساختمان طراحی شده‌اند.
2. تابلوهای خارجی (Outdoor): برای نصب در محیط‌های بیرونی ساختمان طراحی شده‌اند و دارای درجه حفاظت بالاتری در برابر عوامل محیطی مانند آب، گرد و غبار و نور خورشید هستند.

اینها تنها برخی از انواع اصلی تابلوهای برق صنعتی هستند. در عمل، ترکیب این دسته‌بندی‌ها و سفارشی‌سازی بر اساس نیازهای خاص پروژه بسیار رایج است.

مشخصات تابلو برق صنعتی

مشخصات تابلو برق صنعتی به عوامل مختلفی بستگی دارد و برای هر پروژه به‌طور اختصاصی تعیین می‌شود. با این حال، برخی از مشخصات عمومی و مهم که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:

• مشخصات الکتریکی

1. ولتاژ نامی (Nominal Voltage): ولتاژی که تابلو برای کارکرد طراحی شده است (مثلاً 220V، 380V، 660V و …)
2. فرکانس نامی (Nominal Frequency): فرکانس شبکه برق (معمولاً 50Hz یا 60Hz)
3. جریان نامی (Nominal Current): حداکثر جریانی که تابلو می‌تواند به‌طور مداوم از آن عبور دهد.
4. قدرت نامی (Nominal Power): توان الکتریکی کل که تابلو می‌تواند تامین کند.
5. نوع جریان (AC/DC): مشخص می‌کند که تابلو برای جریان متناوب (AC) یا مستقیم (DC) طراحی شده است.
6. نوع حفاظت (Protective Devices): نوع و تعداد فیوزها، کلیدهای مینیاتوری، کلیدهای اتوماتیک و سایر تجهیزات حفاظتی که در تابلو استفاده می‌شوند.
7. کلاس حفاظت (Protection Class): بر اساس استاندارد IEC 60529 (IP Code)، مشخص می‌کند که تابلو تا چه میزان در برابر نفوذ آب و گرد و غبار محافظت می‌شود (مثلاً IP65).
8. نوع سیم‌کشی (Wiring Type): نوع و سایز سیم‌ها و کابل‌های استفاده شده در تابلو.
   
   

• مشخصات مکانیکی

1. ابعاد (Dimensions): عرض، ارتفاع و عمق تابلو.
2. جنس بدنه (Body Material): معمولاً از ورق فولادی، آلومینیوم یا مواد مقاوم دیگر ساخته می‌شود.
3. وزن (Weight): وزن تابلو.
4. درجه حفاظت محیطی (Environmental Protection): مقاومت تابلو در برابر شرایط محیطی مختلف مانند دما، رطوبت و گرد و غبار.
5. رنگ (Color): معمولاً رنگ‌های استاندارد صنعتی مانند RAL 7035 (خاکستری تیره) استفاده می‌شود.
6. روش نصب (Mounting Method): روش نصب تابلو بر روی دیوار، پایه یا ریل DIN.
7. تعداد درها (Number of Doors): تعداد درهای دسترسی به داخل تابلو.
   
   

• مشخصات عملکردی

1. مدارهای داخلی (Internal Circuits): تعداد و نوع مدارهای الکتریکی درون تابلو.
2. تجهیزات جانبی (Accessories): تجهیزات جانبی مانند نشانگرها، مترها، رله‌ها، کنتاکتورها و سایر تجهیزات نصب شده در داخل تابلو.
3. قابلیت ارتینگ (Earthing Capability): اتصال به زمین برای ایمنی و جلوگیری از برق‌گرفتگی.
4. سیستم خنک‌کاری (Cooling System): روش خنک‌کاری تابلو، مانند تهویه طبیعی یا اجباری.
   
   

• مشخصات دیگر

1. سازنده (Manufacturer): نام و مشخصات سازنده تابلو.
2. مدل (Model): شماره مدل تابلو.
3. تاریخ ساخت (Manufacturing Date): تاریخ ساخت تابلو.
4. گواهینامه‌ها (Certificates): گواهی‌های استاندارد و ایمنی.

این لیست، شامل تمام مشخصات یک تابلو برق صنعتی نیست. مشخصات دقیق تابلو به کاربرد خاص آن بستگی دارد. مثلاً یک تابلو برق برای کنترل موتورهای صنعتی، مشخصات متفاوتی با تابلو برق یک ساختمان اداری خواهد داشت.  بنابراین، بهتر است برای انتخاب تابلو برق مناسب، با متخصصان برق مشورت کنید.

کاربردهای تابلو برق صنعتی

با توجه به نقش حیاتی برق در صنایع گوناگون و نیاز روزافزون به سیستم‌های الکتریکی ایمن و کارآمد، تابلوهای برق صنعتی به عنوان قلب تپنده این سیستم‌ها، وظایف متعددی را بر عهده دارند. در کارخانجات و صنایع تولیدی، تابلوهای برق صنعتی نه تنها وظیفه توزیع برق مورد نیاز تمامی دستگاه‌ها و تجهیزات را بر عهده دارند، بلکه در کنترل و حفاظت از موتورهای الکتریکی که نیروی محرکه خطوط تولید، پمپ‌ها، فن‌ها و سایر ماشین‌آلات هستند نیز نقش اساسی ایفا می‌کنند.
 علاوه بر این، مدیریت سیستم روشنایی کارخانه و کنترل سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی (HVAC) نیز از دیگر وظایف مهم این تابلوها در محیط‌های صنعتی به شمار می‌رود.

در ساختمان‌های تجاری و اداری، تابلوهای برق صنعتی با توزیع برق به تمامی واحدها و تجهیزات ساختمان، امکان بهره‌برداری از سیستم‌های مختلف را فراهم می‌کنند. این تابلوها در مدیریت سیستم‌های اعلان و اطفاء حریق که نقش حیاتی در حفظ ایمنی ساختمان دارند، و همچنین در کنترل عملکرد آسانسورها و پله برقی‌ها که برای جابجایی افراد در ساختمان ضروری هستند، نیز دخیل هستند. علاوه بر این، کنترل و مدیریت پمپ‌ها و فن‌های سیستم‌های آب رسانی و تهویه نیز از دیگر وظایف مهم این تابلوها در ساختمان‌های تجاری و اداری است.

در بخش زیرساخت‌ها، تابلوهای برق صنعتی نقش مهمی در نیروگاه‌ها برای توزیع برق تولیدی و کنترل تجهیزات نیروگاهی ایفا می‌کنند. همچنین، در شبکه‌های انتقال و توزیع برق، این تابلوها وظیفه کنترل و حفاظت از شبکه‌ها را بر عهده دارند. در تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، تابلوهای برق صنعتی با کنترل و مدیریت پمپ‌ها، فن‌ها و سایر تجهیزات تصفیه، امکان تامین آب سالم و دفع فاضلاب را فراهم می‌کنند.
 علاوه بر این، در ایستگاه‌های پمپاژ آب و نفت، این تابلوها با کنترل و مدیریت پمپ‌ها، نقش حیاتی در انتقال سیالات ایفا می‌کنند. در سیستم‌های حمل و نقل ریلی مانند متروها، تابلوهای برق صنعتی با تامین برق و کنترل تجهیزات، امکان جابجایی ایمن و سریع مسافران را فراهم می‌سازند.

در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی که فرآیندهای پیچیده و خطرناکی در آنها انجام می‌شود، تابلوهای برق صنعتی نقش کلیدی در کنترل فرآیند و ایمنی و حفاظت از تجهیزات و افراد دارند.
 این تابلوها با توزیع برق مورد نیاز تمامی تجهیزات و دستگاه‌های پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها، امکان تولید محصولات مختلف را فراهم می‌کنند.

در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی که تجهیزات حیاتی و حساس در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند، تابلوهای برق صنعتی با تامین برق اضطراری در زمان قطع برق، از توقف عملکرد این تجهیزات جلوگیری می‌کنند. همچنین، این تابلوها با تامین برق و کنترل تجهیزات تصویربرداری پزشکی مانند MRI و CT Scan، امکان تشخیص و درمان بیماری‌ها را فراهم می‌سازند. علاوه بر این، کنترل و مدیریت سیستم‌های تهویه مطبوع اتاق عمل و سایر بخش‌های حساس بیمارستان نیز از دیگر وظایف مهم این تابلوها در مراکز درمانی است.

به طور خلاصه، تابلوهای برق صنعتی به عنوان یکی از اجزای حیاتی سیستم‌های الکتریکی، در تمامی صنایع و بخش‌های مختلف، نقش مهمی در عملکرد صحیح و ایمن این سیستم‌ها ایفا می‌کنند و بدون وجود آنها، امکان بهره‌برداری از بسیاری از تجهیزات و دستگاه‌های مدرن امروزی وجود نخواهد داشت.

تجهیزات داخلی تابلو برق صنعتی

تجهیزات داخلی تابلو برق صنعتی، بخش‌های مختلفی هستند که وظیفه کنترل، حفاظت، اندازه‌گیری و توزیع برق را در سیستم‌های صنعتی بر عهده دارند. هر یک از این تجهیزات نقش حیاتی در عملکرد صحیح و ایمن تابلو دارند و با هماهنگی برای تضمین کارایی سیستم‌های برق صنعتی طراحی شده‌اند. در ادامه این وبلاگ از وب سایت کارشه، به مهم‌ترین تجهیزات داخلی تابلو برق صنعتی اشاره می‌کنم:

1. کلیدهای برق (Switchgear)
   این تجهیزات برای قطع و وصل کردن جریان‌های برق در مدارهای مختلف استفاده می‌شوند و نقش کلیدی در راه‌اندازی و خاموش کردن تجهیزات دارند. انواع مختلف کلیدهای فشار قوی و فشار ضعیف در این بخش قرار می‌گیرند.
2. فیوزها (Fuses)
   برای حفاظت مدار در برابر اضافه‌بار و اتصال کوتاه طراحی شده‌اند. فیوزها وقتی جریان بیش از حد مجاز عبور می‌کند، می‌سوزند و مانع آسیب رسیدن به تجهیزات دیگر می‌شوند.
3. رله‌ها (Relays)
   برای کنترل و حفاظت از سیستم و اتوماتیک کردن عملیات‌های مختلف استفاده می‌شوند. رله‌ها می‌توانند بر اساس شرایط خاص، مدار را باز یا بسته کنند.
4. کنتاکتورها (Contactors)
   این تجهیزات برای قطع و وصل کردن بارهای بزرگ، مانند موتورهای صنعتی، مورد استفاده قرار می‌گیرند و در کنترل و راه‌اندازی موتورها نقش دارند.
5. پیش‌فُرِم‌ها و اتصالات ترمینال (Terminal Blocks)
   برای اتصال و توزیع سیم‌ها در داخل تابلو، به گونه‌ای که اتصال مطمئن و منظم باشد، کاربرد دارند.
6. آوایر (انرژی‌گیر) و لوازم اندازه‌گیری
   شامل وسایلی نظیر آمپرمتر، ولت‌متر، دما سنج‌ها و دیگر تجهیزات اندازه‌گیری که وضعیت سیستم را مانیتور می‌کنند و اطلاعات لازم برای کنترل را فراهم می‌کنند.
7. رگولاتورها و تجهیزات تنظیم ولتاژ
   برای تثبیت و تنظیم ولتاژ در بخش‌های مختلف سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقش مهمی در پایداری سیستم‌های برق دارند.
8. ترمینال‌ها و تجهیزات اتصال داخلی
   برای اتصال ساده و امن سیم‌ها و کاهش ناپایداری و خطاهای ارتباطی در داخل تابلو به کار می‌روند.
9. سیستم‌های هشدار و نشانگر (Indicative Devices)
   شامل چراغ‌های اخطار، نشانگرهای وضعیت و تجهیزات اعلام خطا که وضعیت سیستم را به اپراتور نشان می‌دهند و کمک می‌کنند تا عیب‌یابی سریع‌تر انجام شود.

استاندارد های تابلو برق صنعتی

برای ساخت و استفاده ایمن و مطمئن از تابلوهای برق صنعتی، باید قوانینی و دستورالعمل‌هایی رعایت شوند که به آن‌ها استاندارد گفته می‌شود. این استانداردها تضمین می‌کنند که تابلوهای برق قابلیت اطمینان، ایمنی و کارایی لازم را دارند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• IEC 61439 بسیار مهم‌ترین و جامع‌ترین استاندارد برای طراحی و ساخت تابلوهای برق فشار ضعیف و متوسط است. این استاندارد چند بخش دارد که به جنبه‌های مختلف تابلو می‌پردازند، مانند ساختار، حفاظت، عملکرد و تست‌ها.
• IEC 60529 مربوط به میزان حفاظت تابلو در برابر ورود آب، گرد و غبار (درجه حفاظتی IP).
• UL 508A استاندارد مورد تایید در آمریکای شمالی، مخصوص تابلوهای کنترل صنعتی.
• استانداردهای سازمان ملی استاندارد ایران (ISIRI) این استانداردها بیشتر بر پایه استانداردهای بین‌المللی استوار هستند و طبق نیازهای محلی و قوانین ایران تنظیم شده‌اند.

نتیجه گیری

تجهیزات داخلی تابلو برق صنعتی مجموعه‌ای از قطعات و وسایل هستند که به منظور کنترل، حفاظت، اندازه‌گیری و اتصال در داخل تابلو نصب می‌شوند. طراحی و چیدمان صحیح این تجهیزات نقش مهمی در عملکرد ایمن و موثر سیستم‌های بزرگ صنعتی دارد، به گونه‌ای که می‌تواند عمر تجهیزات را افزایش بدهد و از بروز خرابی‌های جدی جلوگیری کند.
شما می توانید نصب و راه اندازی تابلو برق صنعتی خود را به تیم کارشه بسپارید. کارشه یکی از مجرب ترین مجموعه ها در زمینه برق صنعتی می باشد که با تعرفه مشخص در خدمت شماست.