تابلو برق سه فاز

تابلو برق سه فاز، در واقع قلب تپنده یک سیستم الکتریکی بزرگ است. فرض کنید یک ساختمان یا کارخانه بزرگ دارید که پر از وسایل و ماشین‌آلات برقی است. این وسایل برای کار کردن به برق نیاز دارند، اما نه فقط یک نوع برق ساده. بعضی از آن‌ها به برق قوی‌تری (سه فاز) نیاز دارند.

این تابلو، برق سه فاز را از منبع اصلی (مثل ترانسفورماتور) تحویل می‌گیرد. سپس برق را به مدارهای مختلف تقسیم می‌کند تا هر قسمت از ساختمان یا کارخانه به اندازه کافی برق داشته باشد. درست مثل یک تقسیم‌کننده بزرگ برق. همچنین از همه مدارها و دستگاه‌ها در برابر خطراتی مثل اتصال کوتاه یا بار اضافی محافظت می‌کند. اگر مشکلی پیش بیاید، فیوزها یا قطع‌کننده‌های مدار (بریکرها) سریعا برق را قطع می‌کنند تا از آسیب جلوگیری شود.

 پس از آن به کمک قطعات مختلف (مثل کنتاکتورها) می‌توان موتورها و دیگر دستگاه‌های برقی را روشن و خاموش کرد و عملکردشان را کنترل نمود. این تابلو برق با داشتن بدنه فلزی و طراحی مناسب، از تماس افراد با قسمت‌های خطرناک برق جلوگیری می‌کند و ایمنی را تضمین می‌کند.

اجزای تابلو برق سه فاز

تابلوهای برق سه فاز از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که هر کدام نقش خاصی در عملکرد کلی سیستم ایفا می‌کنند.  این اجزا را می‌توان به چند دسته کلی تقسیم کرد:

1. اجزای اصلی حفاظتی و کنترلی
   – کلید اصلی (Main Switch): این کلید برای قطع و وصل کل جریان ورودی به تابلو استفاده می‌شود و اولین خط دفاعی در برابر حوادث الکتریکی است. معمولا کلیدهای اتوماتیک هوایی یا کلیدهای قدرت از نوع دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
   – فیوزها (Fuses): در مدارهای قدیمی‌تر از فیوزها برای محافظت در برابر اضافه جریان استفاده می‌شد. فیوزها در صورت بروز اضافه جریان ذوب شده و مدار را قطع می‌کنند.  در تابلوهای جدیدتر، به طور معمول از کلیدهای اتوماتیک (Miniature Circuit Breakers یا MCBs) استفاده می‌شود.
   – کلیدهای اتوماتیک (Circuit Breakers یا MCBs): این کلیدها جایگزین فیوزها شده‌اند و علاوه بر قطع خودکار مدار در صورت اضافه جریان، امکان وصل مجدد دستی را نیز فراهم می‌کنند.  این کلیدها دارای رله‌های حرارتی و مغناطیسی هستند که به ترتیب اضافه بار و اتصال کوتاه را تشخیص می‌دهند.
   – کنتاکتورها (Contactors): این رله‌های قدرتمند برای کنترل از راه دور مدارها، مثلا برای روشن و خاموش کردن موتورهای الکتریکی، استفاده می‌شوند.
   – رله‌ها (Relays):  رله‌ها برای حفاظت های پیشرفته تر، مثل حفاظت اضافه جریان دیفرانسیلی (که از برق گرفتگی جلوگیری می‌کند) یا حفاظت از موتورها، بکار می روند. انواع مختلفی از رله‌ها بر اساس نوع عملکرد وجود دارد.
2. اجزای اندازه‌گیری و نمایش
   – آمپرمتر (Ammeter): برای اندازه‌گیری جریان عبوری از هر فاز استفاده می‌شود.
   – ولتمتر (Voltmeter): برای اندازه‌گیری ولتاژ هر فاز استفاده می‌شود.
   – واتمتر (Wattmeter): برای اندازه‌گیری توان مصرفی در هر فاز استفاده می‌شود.
   – کنتور (Energy Meter): برای اندازه‌گیری میزان انرژی مصرفی در طول زمان استفاده می‌شود. این کنتور معمولا توسط شرکت برق نصب می‌شود.
   
3. اجزای اتصال و توزیع
   – شینه‌ها (Busbars): اینها هادی‌های فلزی هستند که جریان برق را به کلیدها، کنتاکتورها و سایر تجهیزات تابلو برق توزیع می‌کنند.
   – ترمینال‌ها (Terminals): برای اتصال سیم‌ها به تجهیزات مختلف تابلو برق استفاده می‌شوند.
   – سیم‌کشی (Wiring): سیم‌هایی که تمام اجزا را به هم وصل می‌کنند و برق را در داخل تابلو و از تابلو به مدارهای دیگر منتقل می‌کنند.
4. اجزای ساختاری
   – بدنه تابلو (Enclosure): محفظه فلزی یا پلاستیکی که تمام تجهیزات را در خود جای می‌دهد و از آنها در برابر عوامل محیطی و تماس ناخواسته محافظت می‌کند.
   – درب تابلو (Door):  درب تابلو برای دسترسی به اجزای داخلی استفاده می‌شود و معمولا قفل دارد تا از دسترسی افراد غیرمجاز جلوگیری کند.
5. اجزای جانبی (اختیاری)
   – ترانسفورماتورهای جریان (Current Transformers یا CTs): برای اندازه‌گیری جریان‌های بزرگ و ارسال سیگنال به رله‌ها و سایر تجهیزات حفاظتی استفاده می‌شود.
   – ترانسفورماتورهای ولتاژ (Voltage Transformers یا VTs):  برای ایزوله کردن ولتاژ و ارسال سیگنال به رله‌ها و سایر تجهیزات استفاده می‌شود.
   – چراغ‌های نشانگر (Indicator Lights):  برای نمایش وضعیت مختلف مدارها و تجهیزات تابلو برق، مثل روشن یا خاموش بودن یک مدار.

آموزش نصب تابلو برق سه فاز

آموزش نصب تابلو برق سه فاز یک کار تخصصی و پیچیده است و به دانش فنی و تجربه عملی نیاز دارد.  اینجا فقط یک نمای کلی از مراحل ارائه می‌شود و انجام این کار بدون دانش و تجربه کافی، بسیار خطرناک است و می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی شود. حتما از افراد متخصص و مجرب کمک بگیرید؛ خدمات کارشه می تواند در این زمینه به شما کمک کند و متخصصین برق خود را برای نصب تابلو برق سه فاز به محل شما اعزام نماید.
قبل از شروع کار، حتما برق را قطع کنید و از عایق بودن سیم‌ها و تجهیزات اطمینان حاصل کنید

1. برنامه‌ریزی و طراحی: قبل از شروع نصب، باید نقشه تابلو برق را داشته باشید. این نقشه شامل جانمایی قطعات، سیم‌کشی، و اتصالات است. نقشه باید توسط یک متخصص برق طراحی شود.
2. آماده سازی محل نصب: محلی که تابلو برق در آن نصب می‌شود باید مناسب و ایمن باشد. باید فضایی کافی برای نصب تابلو و دسترسی به آن وجود داشته باشد. همچنین باید از حفاظت مناسب در برابر رطوبت، گرد و غبار، و ضربه اطمینان حاصل شود.
3. نصب بدنه تابلو: بدنه تابلو را در محل تعیین شده نصب کنید. از محکم بودن پیچ‌ها و اتصال زمین مناسب اطمینان حاصل کنید. اتصال زمین مناسب برای ایمنی بسیار مهم است.
4. نصب شینه‌ها: شینه‌ها را داخل تابلو برق نصب کنید. شینه‌ها باید به گونه ای قرار بگیرند که سیم‌کشی به راحتی انجام شود.
5. نصب کلید اصلی: کلید اصلی را در جای خود نصب کنید و سیم‌های ورودی را به آن وصل کنید.
6. نصب فیوزها یا کلیدهای اتوماتیک: فیوزها یا کلیدهای اتوماتیک را در جای خود نصب کنید و سیم‌های مربوطه را به آنها وصل کنید. این مرحله به دقت بسیار نیاز دارد.
7. نصب کنتاکتورها و رله‌ها: کنتاکتورها و رله‌ها را بر اساس نقشه تابلو برق نصب کنید. این مرحله نیازمند دانش دقیق از نحوه عملکرد این قطعات است.
8. نصب آمپرمتر و ولتمتر: آمپرمتر و ولتمتر را بر روی تابلو برق نصب کنید و سیم‌های مربوطه را به آنها وصل کنید.
9. سیم‌کشی داخلی: سیم‌کشی داخلی تابلو برق را بر اساس نقشه انجام دهید. از سیم‌های با سطح مقطع مناسب و رنگ‌بندی استاندارد استفاده کنید.  هر سیم باید به ترمینال صحیح متصل شود.
10. اتصال سیم‌های خروجی: سیم‌های خروجی از تابلو را به مدارهای مختلف وصل کنید.
11. تست عملکرد: قبل از روشن کردن برق اصلی، عملکرد تابلو برق را تست کنید. از صحیح بودن اتصالات و عملکرد صحیح تمام قطعات اطمینان حاصل کنید.
12. اتصال برق اصلی: پس از اطمینان از عملکرد صحیح تابلو برق، برق اصلی را وصل کنید.

انواع تابلو برق سه فاز

تابلوهای برق سه فاز را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته‌بندی کرد. در زیر، به برخی از مهم‌ترین این دسته‌بندی‌ها اشاره می‌کنم:

• بر اساس سطح ولتاژ
  – تابلوهای فشار ضعیف (LV – Low Voltage): این تابلوها برای ولتاژهای پایین‌تر از 1000 ولت AC (متناوب) و 1500 ولت DC (مستقیم) استفاده می‌شوند. این تابلوها معمولاً در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی کوچک استفاده می‌شوند.
  – تابلوهای فشار متوسط (MV – Medium Voltage): این تابلوها برای ولتاژهای بین 1 کیلوولت تا 36 کیلوولت استفاده می‌شوند. معمولاً در پست‌های توزیع برق، کارخانجات صنعتی بزرگ و بیمارستان‌ها کاربرد دارند.
  – تابلوهای فشار قوی (HV – High Voltage): این تابلوها برای ولتاژهای بالاتر از 36 کیلوولت استفاده می‌شوند. در نیروگاه‌ها و پست‌های انتقال برق اصلی استفاده می‌شوند.
• بر اساس نوع ساختار
  – تابلوهای ایستاده (Floor Standing): این تابلوها بر روی زمین نصب می‌شوند و معمولاً دارای ابعاد بزرگتری هستند. در کارخانجات، بیمارستان‌ها و ساختمان‌های بزرگ استفاده می‌شوند.
  – تابلوهای دیواری (Wall Mounted): این تابلوها بر روی دیوار نصب می‌شوند و معمولاً برای فضاهای کوچکتر مناسب هستند. در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و کارگاه‌های کوچک استفاده می‌شوند.
  – تابلوهای رک مونت (Rack Mounted): این تابلوها در رک‌های استاندارد 19 اینچی نصب می‌شوند و معمولاً برای تجهیزات الکترونیکی و مخابراتی استفاده می‌شوند.
• بر اساس نوع کاربرد
  – تابلوهای توزیع (Distribution Boards): این تابلوها برای توزیع برق به مدارهای مختلف استفاده می‌شوند. معمولاً دارای فیوزها یا کلیدهای مینیاتوری (MCB) هستند.
  – تابلوهای کنترل موتور (Motor Control Centers یا MCC): این تابلوها برای کنترل موتورهای الکتریکی استفاده می‌شوند. معمولاً دارای کنتاکتورها، رله‌های حفاظتی و تجهیزات اتوماسیون هستند.
  – تابلوهای بانک خازنی (Capacitor Banks): این تابلوها برای اصلاح ضریب توان (Power Factor Correction) استفاده می‌شوند.
  – تابلوهای امرجنسی (Emergency Panels): برای تامین برق اضطراری در هنگام قطع برق اصلی به کار می‌روند.
• بر اساس نوع حفاظت
  – تابلوهای فلزی (Metal-Enclosed): بدنه این تابلوها از فلز ساخته شده است و حفاظت مناسبی در برابر عوامل محیطی و تماس ناخواسته فراهم می‌کنند.
  – تابلوهای عایق (Insulated): در این تابلوها از مواد عایق برای حفاظت در برابر برق گرفتگی استفاده می‌شود.
  – تابلوهای ضد انفجار (Explosion-Proof): این تابلوها برای استفاده در محیط‌های خطرناک که احتمال انفجار وجود دارد طراحی شده‌اند.
• بر اساس نوع سیستم
  – تابلوهای تک فید (Single Feed): این تابلوها از یک منبع برق تغذیه می‌شوند.
  – تابلوهای دو فید (Dual Feed): این تابلوها از دو منبع برق تغذیه می‌شوند و در صورت قطع یکی از منابع، منبع دیگر به طور خودکار وارد مدار می‌شود.
  – تابلوهای ATS (Automatic Transfer Switch): این تابلوها برای انتقال خودکار بین دو منبع برق (مانند برق شهر و ژنراتور) استفاده می‌شوند.

تابلو برق سه فاز چه کاربردهایی دارد؟

تابلوهای برق سه فاز در طیف وسیعی از کاربردهای صنعتی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.  به طور کلی، هر جایی که نیاز به توزیع، کنترل و حفاظت از برق سه فاز باشد، از این تابلوها استفاده می‌شود.  در زیر به برخی از کاربردهای اصلی اشاره می‌کنم:

1. کارخانجات مهم‌ترین کاربرد تابلوهای برق سه فاز است. در کارخانجات، ماشین‌آلات و تجهیزات زیادی وجود دارند که با برق سه فاز کار می‌کنند. تابلوهای برق سه فاز وظیفه توزیع برق به این تجهیزات، حفاظت از آنها در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه، و کنترل روشن و خاموش شدن آنها را بر عهده دارند. این شامل موتورهای الکتریکی بزرگ، ماشین‌آلات CNC، خطوط تولید و بسیاری از تجهیزات دیگر می‌شود.
2. در ساختمان‌های تجاری بزرگ مانند مراکز خرید، هتل‌ها، و ادارات، تعداد زیادی از دستگاه‌ها و تجهیزات به برق سه فاز نیاز دارند. این تجهیزات شامل سیستم‌های تهویه مطبوع، آسانسورها، سیستم‌های روشنایی، و تجهیزات آشپزخانه می‌شوند.
3. در بیمارستان‌ها، از تابلوهای برق سه فاز برای تامین برق تجهیزات پزشکی مانند دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی، دستگاه‌های تنفس مصنوعی و تجهیزات اتاق عمل استفاده می‌شود. اطمینان از پایداری و کیفیت برق در این محیط‌ها برای سلامتی بیماران حیاتی است.
4. در مراکز داده، سرورها و تجهیزات شبکه به برق سه فاز برای عملکرد صحیح خود نیاز دارند. تابلوهای برق سه فاز در این مراکز برای حفاظت از تجهیزات در برابر قطعی برق و اختلالات الکتریکی استفاده می‌شوند.
5. در شبکه‌های توزیع برق، از تابلوهای برق سه فاز برای توزیع برق از پست‌های اصلی به مناطق مختلف استفاده می‌شود.
6. در ساختمان‌های مسکونی بزرگ، آپارتمان‌ها و برج‌ها، به ویژه در طبقات بالاتر، استفاده از تابلوهای سه فاز برای توزیع برق به واحدها متداول است، به خصوص زمانی که مصرف برق واحدها بالا باشد.
7. در پروژه‌های عمرانی بزرگ مانند سدها، پل‌ها، و تونل‌ها، از تابلوهای برق سه فاز برای تامین برق تجهیزات مورد استفاده در پروژه استفاده می‌شود.
8. و …

استانداردهای لازم برای طراحی و ساخت تابلو برق سه فاز

طراحی و ساخت تابلو برق سه فاز باید بر اساس استانداردهای مشخص و الزامات ایمنی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که تابلو به درستی و با ایمنی عمل می‌کند. این استانداردها معمولاً شامل موارد زیر هستند:

1. IEC 61439: این استاندارد بین‌المللی مربوط به تابلوهای توزیع هوایی و فشار ضعیف است و شامل الزامات طراحی، آزمایش و ارزیابی تابلوهای برق است.
2. IEC 60947: این استاندارد مربوط به تجهیزات الکتریکی است که در سیستم‌های فشار ضعیف مثل کلیدها، فیوزها و کنتاکتورها استفاده می‌شود.
3. ISO 9001: استاندارد مدیریت کیفیت که به بهبود کیفیت طراحی و تولید تابلوهای برق کمک می‌کند.
4. ISIRI 3201: مربوط به طراحی و ساخت تابلوهای برق قوی و متوسط.
5. ISIRI 60529: استاندارد مربوط به درجه‌بندی حفاظت تجهیزات در برابر ورود مواد جامد و مایعات (IP Code).
6. ISIRI 60079: مربوط به تجهیزات الکتریکی در محیط‌های احتمالی انفجاری.
7. استاندارد NFPA 70E: که در ایالت متحده در زمینه ایمنی برق و حفاظت پرسنل در برابر خطرات الکتریکی استفاده می‌شود.
8. بار الکتریکی تابلو باید به دقت محاسبه و طراحی شود تا قابلیت تأمین نیازهای الکتریکی را داشته باشد.
9. تابلو باید برای ولتاژ و جریان نامی خاص طراحی شود و از لحاظ تحمل اضافه بار، اتصال کوتاه و سایر شرایط اضطراری تأیید شود.
10. بدنه تابلو باید از مواد مقاوم در برابر خوردگی، حرارت و آتش ساخته شود و مناسب برای محیط اجرایی باشد.
11. طراحی باید شامل نقشه‌های دقیق از سیستم‌های الکتریکی، شینه‌ها، کنتاکتورها و دیگر تجهیزات باشد.
12. تابلو باید قبل از نصب و استفاده، از نظر عملکرد و ایمنی آزمایش شود و مطابق با الزامات استانداردها تأیید گردد.
13. استفاده از دستگاه‌های حفاظتی مانند فیوزها، کلیدهای مینیاتوری، رله‌های حفاظت (مانند رله‌های اضافه بار و اتصال کوتاه) و دیگر تجهیزات ایمنی در طراحی ضروری است.
14. در نظر گرفتن شرایط محیطی، مانند دما، رطوبت، گرد و خاک، و حرکت‌های مکانیکی، در طراحی تابلو به منظور اطمینان از عملکرد صحیح و طول عمر آن.
15. و …

نکات بستن تابلو برق سه فاز

بستن و مونتاژ تابلو برق سه فاز نیازمند دقت و توجه به جزئیات است. البته این را بدانید که بستن تابلو برق سه فاز یک کار تخصصی بوده و در صورتی که تخصصی در این زمینه ندارید بهتر است از اینکار جدا خودداری کنید. برای اطمینان از اینکه تابلو برق به درستی و ایمن بسته بندی می‌شود، نکات زیر را رعایت کنید:

1. پیش از شروع کار، مطمئن شوید که طراحی و نقشه‌های تابلو در دسترس هستند. این شامل ترتیب قرارگیری اجزا و سیم‌کشی می‌باشد.
2. از تجهیزات و اجزای با کیفیت و استاندارد استفاده کنید. مطمئن شوید که همه اجزا مانند کنتاکتورها، فیوزها، کلیدها و ترمینال‌ها با استانداردهای مرتبط همخوانی دارند.
3. قبل از هر عملیاتی، اطمینان حاصل کنید که تغذیه برق قطع شده است. استفاده از تجهیزات ایمنی شخصی مانند دستکش و عینک ایمنی نیز ضروری است.
4. سیم‌ها و کابل‌ها را به طور منظم و مشخص دسته بندی کنید. از رنگ‌های مختلف برای شناسایی فازها و نول استفاده کنید.
5. اطمینان حاصل کنید که اتصالات سیم‌ها به ترمینال‌ها و سایر اجزاء به درستی و محکم انجام شده است. اتصالات سست می‌تواند باعث افزایش دما و خطر آتش‌سوزی شود.
6. از استفاده از نوار عایق برای پوشاندن نقاط اتصال و اتصالات استفاده کنید همچنین توجه داشته باشید که فضای کافی برای تهویه و کاهش دما در تابلو وجود داشته باشد.
7. اجزاء و تجهیزات را به ترتیبی قرار دهید که دسترسی راحت به آن‌ها وجود داشته باشد. همچنین وزن تجهیزات سنگین باید به طور متوازن در تابلو توزیع شود.
8. تمامی سیم‌ها و اجزاء را برچسب‌گذاری کنید تا در آینده شناسایی و سرویس‌دهی آسان‌تر باشد. این کار به کاهش اشتباهات در زمان نگهداری کمک می‌کند.
9. اطمینان حاصل کنید که سیستم زمین به درستی نصب شده است تا از بروز خطرات ناشی از اتصال کوتاه جلوگیری شود.
10. پس از بستن تابلو، قبل از راه‌اندازی نهایی، تمام اتصالات و عملکرد اجزا را بررسی کرده و تست کنید. همچنین به چک کردن ولتاژ و جریان در سیستم توجه کنید.
11. تمام مستندات مربوط به تابلو، از جمله نقشه‌های برق، دستورالعمل‌ها و اطلاعات تأمین کننده‌ها را نگه‌داری کنید و در محلی امن و قابل دسترس قرار دهید.

با رعایت این نکات، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که تابلو برق سه فاز شما به درستی و با ایمنی کامل بسته‌بندی و نصب خواهد شد. این اقدامات نه تنها عملکرد بهینه تابلو را تضمین می‌کند، بلکه ایمنی کاربران و تجهیزات را نیز تأمین می نماید.

خدمات کارشه در زمینه تابلو برق سه فاز

شرکت خدمات کارشه یکی از معتبر ترین شرکت های خدماتی در زمینه برق صنعتی می باشد. این شرکت خدمات فراوانی را در زمینه تابلو برق سه فاز به شما ارائه می دهد که مهم ترین موارد را در بخش زیر برای شما بطور مفصل شرح می دهیم.

• ارائه خدمات مشاوره برای طراحی تابلو برق بر اساس نیازهای مشتری. این شامل انتخاب اجزای مناسب، نوع سیم‌کشی و مهندسی سیستم است.
• ساخت تابلوهای برق سفارشی بر اساس استانداردها و نیازهای مشخص. این شامل مونتاژ اجزا و سیم‌کشی صحیح است.
• نصب تابلو برق در محل مشتری، شامل مراحل مرتبط با اتصالات برق و تأمین ایمنی.
• خدمات تعمیر و نگهداری دوره‌ای و اضطراری برای تابلو برق‌های سه فاز. این شامل بررسی و تست اجزا و سیستم به منظور جلوگیری از خرابی‌هاست.
• انجام آزمایش‌های لازم برای تأیید عملکرد صحیح تابلو و ایمنی سیستم برقی.
• ارائه دوره‌های آموزشی به کاربران نهایی برای آشنایی با تابلو برق و نحوه کار با آن.
• خدمات ارتقاء سیستم‌های قدیمی، شامل تعویض اجزا و به‌روز کردن فناوری برای افزایش کارایی و ایمنی.
• ارائه خدمات آنالیز و ارزیابی عملکرد سیستم‌های قبلی به منظور شناسایی نقاط ضعف و پیشنهاد راهکارهای بهبود.
• ارائه خدمات نصب تجهیزات حفاظتی از جمله رله‌های حفاظتی، فیوزهای مناسب و سیستم‌های زمین‌گذاری.

نتیجه گیری

تابلو برق سه فاز یکی از مهم ترین و اصلی ترین اجزای برق رسانی در ساختمان می باشد که ما در وبلاگ کارشه به شرح کامل و دقیق آن پرداختیم. شما می توانید با مطالعه مطالب فوق اطلاعات کاملی در این رابطه دست آوردید. در صورتی که در این زمینه نیاز به مشاوره دارید می توانید با همکاران ما در تیم خدمات کارشه در تماس باشید.