آموزش برق ساختمان

آموزش برق ساختمان یکی از تخصصی ترین کارهایست که در مجموعه فنی کارشه بصورت تخصصی صورت می گیرد. بسیاری از افراد هستند که علاقه فراوانی به عمل بق کشی ساختمان دارند؛ اما هیچ دانشی در این زمینه نداشته و نمی دانند که چگونه می توانند به بازار کار راه یابند. در اینجا همراه ما باشید تا بطور تخصصی با آموزش برق ساختمان آشنا شوید.

برق ساختمان یا سیم‌کشی ساختمان چیست؟

شاید برای شما نیز سوال باشد که منظور از برق ساختمان یا سیم کشی ساختمان چیست؟
در پاسخ به این سوال باید گفته شود که منظور از برق ساختمان راه اندازی یک سیستم الکتریکی بوده که سرتاسر ساختمان را فرا گرفته و شرایط استفاده از انرژی برق را فراهم می سازد.

برق کشی در ساخت و ساز به عنوان یکی از مهم ترین و اصلی ترین بخش های ساختمان ذکر می شود.

انواع سیستم سیم کشی برق ساختمان

انواع سیستم سیم کشی برق ساختمان به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:

• سیستم سیم کشی قدیمی (روکار)

سیم ها در سطح دیوار یا سقف قرار می گیرند و توسط لوله های پلاستیکی یا فلزی محافظت می شوند. این روش نصب آسان تر و ارزان تر از روش توکار است.  اما از نظر زیبایی چندان مطلوب نیست و سیم ها در معرض دید قرار دارند. همچنین تعمیرات و تغییرات در آن راحت تر است.

مزایا: نصب آسان، هزینه کمتر، تعمیر و نگهداری آسان.

معایب: ظاهر نامناسب، سیم ها در معرض آسیب و خطر، فضای اشغالی بیشتر.

• سیستم سیم کشی جدید (توکار)

سیم ها درون دیوار یا سقف جاسازی می شوند. این روش از نظر زیبایی بسیار مطلوب تر از روش روکار است،  سیم ها محافظت بیشتری دارند و  خطر آسیب به آن ها کمتر است. اما نصب آن پیچیده تر و هزینه بر تر است و تغییرات و تعمیرات در آن مشکل تر می باشد.

مزایا: ظاهر زیبا، حفاظت بیشتر از سیم ها، ایمنی بیشتر، افزایش ارزش ملک.

معایب: نصب پیچیده تر و هزینه بیشتر، تعمیرات و تغییرات مشکل تر.

آموزش برق کشی ساختمان

مراحل برقکاری ساختمان را می توان به طور کلی به چند فاز اصلی تقسیم کرد:

• طراحی و نقشه کشی

1. تهیه نقشه های برق: این مرحله شامل طراحی نقشه های دقیق برای سیستم برق ساختمان است. نقشه ها شامل جانمایی پریزها، کلیدها، لوسترها، تابلو برق، مسیرهای سیم کشی، و تعیین ظرفیت های مورد نیاز برای هر مدار است.
2. محاسبه بار الکتریکی: تعیین میزان مصرف برق ساختمان و محاسبه بار کل و بارهای هر مدار. این محاسبات برای انتخاب سیم ها، کلیدها، فیوزها و سایر تجهیزات برقی با ظرفیت مناسب ضروری است.
3. اخذ تاییدیه: دریافت تاییدیه نقشه ها از مهندس ناظر یا سازمان های مربوطه (در صورت لزوم).
   
   

• زیرساخت و لوله گذاری

1. لوله گذاری: نصب لوله های برق (PVC، فلکسی یا فلزی) در داخل دیوارها، سقف و کف ساختمان. این لوله ها مسیر عبور سیم ها را مشخص می کنند و از آنها محافظت می کنند.
2. نصب قوطی کلید و پریز: قرار دادن قوطی های مخصوص کلید و پریز در محل های تعیین شده در نقشه. این قوطی ها محل نصب کلیدها، پریزها و سایر تجهیزات هستند.
3. نصب تابلو برق: نصب تابلو برق اصلی و تابلوهای فرعی (در صورت وجود) در محل مناسب.
   
   

• سیم کشی

1. عبور سیم ها: عبور سیم های برق (فاز، نول و ارت) از داخل لوله ها.
2. اتصال سیم ها: اتصال سیم ها به کلیدها، پریزها، لوسترها، تابلو برق و سایر تجهیزات برقی.
3. رنگ بندی سیم ها: رعایت رنگ بندی استاندارد سیم ها برای فاز، نول و ارت (معمولا فاز به رنگ قرمز یا قهوه ای، نول به رنگ آبی و ارت به رنگ زرد/سبز).
   
   

• نصب تجهیزات و اتصالات

1. نصب کلیدها و پریزها: نصب کلیدها، پریزها و سایر تجهیزات در قوطی های مربوطه.
2. نصب روشنایی: نصب لوسترها، لامپ ها و سایر تجهیزات روشنایی.
3. نصب تابلو برق: نصب فیوزها، کلیدهای اتوماتیک، کنتور و سایر تجهیزات داخل تابلو برق.
4. ارتینگ: تصال سیم ارت به تمام تجهیزات فلزی و بدنه های فلزی ساختمان برای حفاظت از برق گرفتگی.
   
   

• تست و راه اندازی

1. تست عایق بندی: اندازه گیری مقاومت عایق سیم ها و تجهیزات برای اطمینان از عدم وجود نشتی جریان و ایمنی سیستم.
2. تست اتصال زمین: اندازه گیری مقاومت اتصال زمین برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم ارتینگ.
3. تست عملکرد: تست عملکرد تمام کلیدها، پریزها، روشنایی و سایر تجهیزات برای اطمینان از صحت عملکرد آنها.
4. راه اندازی: وصل کردن برق و راه اندازی سیستم.
   
   

• تحویل و مستندسازی

1. تهیه نقشه های اجرایی: ترسیم نقشه های اجرایی (As-Built) که تغییرات احتمالی در حین اجرا را نشان می دهد.
2. تحویل مدارک: تحویل نقشه ها، گزارش های تست و سایر مدارک مربوط به سیستم برق به کارفرما.

نکات مهم

• رعایت استانداردها: در تمام مراحل برقکاری باید از استانداردهای ملی و بین المللی برق پیروی شود.
• استفاده از تجهیزات باکیفیت: استفاده از سیم ها، کابل ها، کلیدها، پریزها و سایر تجهیزات باکیفیت و استاندارد برای اطمینان از ایمنی و دوام سیستم ضروری است.
• استخدام افراد متخصص: برقکاری ساختمان باید توسط افراد متخصص و دارای صلاحیت انجام شود.
• ایمنی: رعایت نکات ایمنی در تمام مراحل کار بسیار مهم است. استفاده از تجهیزات ایمنی، خاموش کردن برق هنگام کار و رعایت فاصله ایمنی از سیم های برق ضروری است.

نحوه انتخاب سیم مناسب برای برق کشی ساختمان

انتخاب سیم مناسب برای برق‌کشی ساختمان بسیار مهم است و مستقیماً بر ایمنی و عملکرد سیستم تأثیر می‌گذارد.  این انتخاب به چندین عامل بستگی دارد:

• سطح ولتاژ

سیم‌ها برای ولتاژهای مختلف طراحی می‌شوند (مثلاً 220 ولت در ایران).  باید سیم‌هایی را انتخاب کنید که برای ولتاژ سیستم برق ساختمان شما مناسب باشند. استفاده از سیم با ولتاژ نامناسب می‌تواند خطرناک باشد.

• شدت جریان (آمپر)

این مهم‌ترین عامل در انتخاب سیم است.  شدت جریان نشان می‌دهد که سیم چقدر جریان الکتریکی می‌تواند بدون گرم شدن بیش از حد تحمل کند.  هر وسیله برقی شدت جریان مخصوص به خود را دارد.  شما باید مجموع شدت جریان تمام وسایل برقی هر مدار را محاسبه کنید تا بتوانید سیم با ظرفیت کافی را انتخاب نمایید. 
برای این کار می‌توانید از یک متخصص برق کمک بگیرید یا از جداول استاندارد موجود در کتابچه‌های فنی استفاده کنید.  از سیم با ظرفیت کمتر از نیاز استفاده نکنید، زیرا این کار می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد سیم، ذوب عایق، آتش‌سوزی و خرابی تجهیزات شود.

• نوع سیم

سیم‌های مختلف از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های متفاوتی دارند:
سیم مسی: رایج‌ترین نوع سیم برای برق‌کشی ساختمان است.  رسانایی الکتریکی بالایی دارد، نسبتاً ارزان قیمت است و در دماهای بالا مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد.
سیم آلومینیومی: رسانایی الکتریکی کمتری نسبت به سیم مسی دارد، انعطاف‌پذیری بیشتری دارد و سبک‌تر است، اما در دماهای بالا مقاومت کمتری نشان می‌دهد و باید با دقت بیشتری نصب شود. 
به طور کلی استفاده از سیم مسی برای برق‌کشی ساختمان توصیه می‌شود.

• جنس عایق

عایق سیم از آن در برابر آسیب‌های فیزیکی و رطوبت محافظت می‌کند.  عایق‌های مختلفی وجود دارد:

1. PVC (پلی‌وینیل کلراید): رایج‌ترین نوع عایق است، مقاوم در برابر رطوبت و دمای متوسط است.
2. XLPE (پلی‌اتیلن شبکه‌ای شده): مقاومت بالاتری در برابر دما و رطوبت دارد.
3. عایق‌های دیگر: عایق‌های دیگری نیز مانند لاستیک و سیلیکون برای کاربردهای خاص وجود دارد.

• استانداردها

حتما سیم هایی را انتخاب کنید که دارای استانداردهای ملی و بین المللی باشند.  روی سیم باید نشان استاندارد (مثل علامت استاندارد ایران) و اطلاعاتی مانند سطح ولتاژ، شدت جریان و نوع سیم درج شده باشد.

• محل نصب

محل نصب سیم (داخل دیوار، داخل لوله، فضای باز) بر انتخاب نوع سیم و عایق آن تأثیر می‌گذارد. برای محیط‌های مرطوب، بهتر است از سیم‌هایی با عایق مقاوم در برابر رطوبت استفاده شود.

مراحل انتخاب سیم مناسب

1. محاسبه بار الکتریکی مدار: تمام وسایل برقی هر مدار را شناسایی کرده و مجموع جریان آن‌ها را محاسبه کنید.
2. انتخاب سیم با ظرفیت کافی: با استفاده از جداول استاندارد، سیمی با ظرفیت آمپری بیشتر از مجموع جریان محاسبه شده انتخاب کنید.
   به طور کلی، بهتر است سیمی با ظرفیت آمپری بیشتر از حد مورد نیاز انتخاب شود تا حاشیه ایمنی وجود داشته باشد.
3. توجه به نوع و جنس عایق: با توجه به محل نصب، نوع عایق مناسب را انتخاب کنید.
4. بررسی استانداردها: از استاندارد بودن سیم‌ها اطمینان حاصل کنید.

بهتر است برای انتخاب سیم مناسب برای برق‌کشی ساختمان خود از یک متخصص برق کمک بگیرید.  استفاده از سیم نامناسب می‌تواند خطرناک باشد و هزینه‌های تعمیر و نگهداری را به طور قابل توجهی افزایش دهد.

در سیم‌کشی استاندارد ساختمان، رعایت قوانین و مقررات ایمنی بسیار حیاتی است. این قوانین به منظور حفظ ایمنی افراد، جلوگیری از حریق، و اطمینان از عملکرد صحیح سیستم برق تدوین شده‌اند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین قوانین در سیم‌کشی استاندارد ساختمان اشاره می‌کنم:

قوانین مهم برق  ساختمان

•  استانداردها و مقررات

1. رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی: سیم‌کشی باید مطابق با استانداردهای ملی برق (مانند مبحث 13 مقررات ملی ساختمان در ایران) و استانداردهای بین‌المللی (مانند IEC) انجام شود.
2. رعایت مقررات محلی: در برخی مناطق، ممکن است مقررات محلی خاصی برای سیم‌کشی وجود داشته باشد که باید رعایت شوند.

• انتخاب سیم و کابل

1. ظرفیت مناسب: سیم‌ها و کابل‌ها باید با ظرفیت مناسب برای جریان مورد نیاز هر مدار انتخاب شوند.
   استفاده از سیم با ظرفیت کمتر از حد لازم می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد سیم و آتش‌سوزی شود.
2. نوع عایق: نوع عایق سیم باید با توجه به شرایط محیطی (مانند دما، رطوبت و مواد شیمیایی) انتخاب شود.
3. استاندارد بودن: سیم‌ها و کابل‌ها باید دارای نشان استاندارد باشند.
4. رنگ‌بندی: رعایت رنگ‌بندی استاندارد سیم‌ها برای تشخیص فاز، نول و ارت ضروری است. (فاز: معمولاً قهوه‌ای یا قرمز، نول: معمولاً آبی، ارت: معمولاً سبز/زرد)

• مسیر سیم‌کشی

1. استفاده از لوله‌های محافظ: سیم‌ها باید در داخل لوله‌های محافظ (PVC، فلزی یا فلکسی) قرار داده شوند تا از آسیب فیزیکی و رطوبت محافظت شوند.
2. مسیر مناسب: مسیر سیم‌کشی باید به گونه‌ای انتخاب شود که از آسیب‌های احتمالی (مانند سوراخ شدن توسط میخ یا پیچ) جلوگیری شود.
3. فاصله مناسب از سایر تاسیسات: سیم‌کشی باید با فاصله مناسب از سایر تاسیسات (مانند لوله‌های آب و گاز) انجام شود.
4. عدم عبور از نقاط داغ: از عبور سیم‌ها از کنار منابع حرارتی (مانند بخاری و لوله‌های آب گرم) خودداری شود.

•  اتصالات

1. اتصالات محکم و ایمن: اتصالات سیم‌ها باید محکم، ایمن و با استفاده از ابزار مناسب (مانند ترمینال و سرسیم) انجام شوند.
2. جلوگیری از اتصالات شل: اتصالات شل می‌توانند باعث ایجاد جرقه و آتش‌سوزی شوند.
3. استفاده از جعبه تقسیم: اتصالات سیم‌ها باید در داخل جعبه تقسیم قرار داده شوند.

• حفاظت از مدار

1. استفاده از فیوز و کلید مینیاتوری (MCB): هر مدار باید دارای فیوز یا کلید مینیاتوری با ظرفیت مناسب باشد تا در صورت بروز اتصال کوتاه یا اضافه بار، جریان را قطع کند و از آسیب به سیم‌ها و تجهیزات جلوگیری کند.
2. حفاظت از جان (RCD/RCCB): استفاده از کلیدهای محافظ جان (RCD/RCCB) برای حفاظت از افراد در برابر برق‌گرفتگی ضروری است. این کلیدها جریان نشتی را تشخیص داده و مدار را قطع می‌کنند.

•  ارتینگ

1. اتصال به زمین: تمام تجهیزات فلزی و بدنه دستگاه‌ها باید به سیستم ارت متصل شوند تا در صورت بروز اتصال بدنه، جریان به زمین منتقل شود و از برق‌گرفتگی جلوگیری شود.
2. مقاومت زمین مناسب: مقاومت سیستم ارت باید در محدوده مجاز باشد (معمولاً زیر 5 اهم).

• تابلو برق

1. نصب صحیح: تابلو برق باید در محل مناسب و با رعایت نکات ایمنی نصب شود.
2. برچسب‌گذاری: تمام فیوزها و کلیدهای مینیاتوری باید برچسب‌گذاری شوند تا مشخص شود که کدام مدار را تغذیه می‌کنند.
3. دسترسی آسان: تابلو برق باید به راحتی قابل دسترسی باشد.

• بازرسی و تست

1. بازرسی دوره‌ای: سیستم برق باید به طور دوره‌ای توسط متخصصان برق بازرسی و تست شود تا از عملکرد صحیح و ایمن آن اطمینان حاصل شود.
2. تست پس از نصب: پس از نصب سیم‌کشی، باید تست‌های لازم (مانند تست عایق، تست اتصال زمین و تست عملکرد) انجام شود.

• موارد خاص

1. محیط‌های مرطوب: در محیط‌های مرطوب (مانند حمام و آشپزخانه)، باید از تجهیزات ضد آب و سیم‌کشی مناسب استفاده شود.
2. نورپردازی: در نورپردازی، باید به توان مجاز سیم‌ها و نوع چراغ‌ها توجه شود.

توجه: این موارد تنها بخشی از قوانین و مقررات مهم در سیم‌کشی استاندارد ساختمان هستند. برای اطمینان از ایمنی و عملکرد صحیح سیستم برق، توصیه می‌شود که کار سیم‌کشی توسط متخصصان برق مجرب انجام شود.

نتیجه گیری

برق ساختمان یکی از مهم ترین و اصلی ترین بخش های ساختمان می باشد که ما در بخش فوق به آموزش کامل آن پرداخیم و به شما گفتیم که چگونه می توانید برق شی ساختمان را انجام دهید. در صورتی که می خواهید در این زمینه اطلاعات بیشتری را کسب کنید می توانید با همکاران ما در تیم کارشه در تماس باشید.